ازویژگیهای اساسی انسان آگاهی از رفتار خود و برخورداری ازنیروی تفکر است.تفکر انتقادی یکی از ابعاد اساسی وجود انسان است و متناسب با ویژگیهای عصر فراصنعتی و تغییر و تحول فزاینده آن است. بسترسازی درجهت حصول به تفکر انتقادی و به فعل در آوردن استعداد بالقوه فراگیر در حیطه ی سواد رسانه ای منجر به دستیابی به یادگیری موثر در فراگیر می گردد و امکان بده بستان آگاهانه ی فراگیر با محیط پیرامون،دریافت و نهایتا

انتقال اطلاعات به وجود می آید که این امر موجب شکوفا شدن خردورزی و قوه ی خلاقیت فراگیر شده است. اسکریون تفکر انتقادی را فرآیند منظم، هوشمندانه، فعالانه و ماهرانه در مفهوم سازی،کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی اطلاعات جمع آوری شده یا پدید آمده از طریق مشاهده، تجزیه، تفکر و استدلال می داند.  یکی از شناخته شده ترین تعاریف تفکر انتقادی از رابرتانیس ( 1991 ) است. او تفکر انتقادی را به عنوان تفکر مستدل و تیزبینانه درباره ی اینکه تصمیم بگیریم چه چیزی را باور کنیم و یا انجام دهیم تعریف می کند. در همین راستا تفکر انتقادی به عنوان یکی از اجزا ی اساسی در موضوع سواد رسانه ای مطرح می شود. تفکر انتقادی به تمامی اشکال ارتباطاتی توجه دارد. براون معتقد است اشکال اولیه ارتباطات چاپ (مثل کتاب) اشکال گوناگون رسانه های جمعی

ارتباطات چاپی (مثل روزنامه و مجله) و ارتباطات تصویری (مثل تصاویر متحرک) طی سالها مورد بررسی قرار گرفته است. تا از این رهگذر شناخت بهتر و کامل تری نسبت به محتوای پیام آنها و چگونگی آفرینش شان فراهم شود. پژوهشهای مرتبط با موضوع نشان دهنده تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر پرورش تفکر انتقادی است. یوچو در مطالعه ای که با هدف پرورش تدریس متفکرانه و بهبود تفکر انتقادی، با استفاده از یک برنامه ی شبیه سازی کامپیوتری انجام شد نشان داد که شبیه سازی کامپیوتری برای تدریس مهارتهای کلی تفکر انتقادی وسیله ای مفید برای بهبود تدریس متفکرانه معلمان است و قبل از معلم شدن باید این آموزشها را برای آموزش تفکر انتقادی شاگردان خود در یافت نمایند.

هاپسن( 1998 ) رابطه میان محیط کلاسهای غنی شده بافناوری و رشد مهارت های تفکر سطح بالا و نگرش دانش آموزان نسبت به کامپیوتر را بررسی کرده است و نشان داده است که :

 آشنایی با منابع فناوری نقش معلمان را از سخنران به تسهیل کننده و راهنما تغییر شکل می دهد. محیط های یادگیری غنی شده با فناوری اثر مثبت و معنی داری را بر روی نگرش دانش آموزان در زمینه انگیزه, خلاقیت و  اهمیت کامپیوتر داشته است.

رامپاگاپرن ( 2007 ) ،درتحقیقی تحت عنوان مهارتهای تفکر انتقادی و نگرش دانش آموزان نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات در محیطهای یادگیری کلاس مبتنی بر کامپیوتر نشان داده است که سطوح تفکر انتقادی در دانش آموزان افزایش یافته و نگرش آنها نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهت مثبت بهبود یافته است.

مفهوم تفکر انتقادی

تفکر انتقادی تقریبا به معنای تفکر اندیشمندانه و منطقی است که روی تصمیم گیری برای انجام دادن چیزی یا باور آن متمرکز است. از این اصطلاح این روزها به طور گسترده ای استفاده می شود .تفکر انتقادی، نقد کردن صرف نیست بلکه منظور از کلمه انتقادی نگاهی تیزبینانه است. تفکر انتقادی فرآیندی است که به موجب آن نظرات، اطلاعات و منابعی را که آن اطلاعات را فراهم می کند ارزیابی می کند و به طور منسجم و منطقی آنها را نظم می بخشد، با عقاید و اطلاعات دیگر مرتبط می سازد، منابع دیگر را درنظرمی گیرد و برای مفاهیم ضمنی آنها را مورد ارزیابی قرار می دهد.

سطوحتفکرانتقادی

درتفکر انتقادی، سه سطح تحت عنوان پایه،پیچیده و تعهد شناسایی شده است.

سطح پایه تفکر انتقادی: دراین سطح،یادگیرنده با حس اعتمادی که به تخصص خود دارد،برای هر مشکل پاسخ و راه حل درستی ارائه می دهد. دراین سطح، تفکر با توجه به واقعیات، اصول و یا قوانین پایه است.

سطح پیچیدة تفکر انتقادی : درسطح پیچیده،فرد جدا شدن از منابع هدایت کننده را آغاز و با تحلیل آزمایش شیوه های دیگر،به طور مستقل تفکرمی کند.

سطح تعهد تفکر انتقادی: در اینسطح،یادگیرنده انتخاب راه حل گرفتن از دیگران را به صورت نیاز احساس می کند و خود را گویی به دیگران ملزم می بیند. یادگیرندة مجهز به تفکر انتقادی،به مهارتهایی دست می یابد که می تواند در فرایند آموزش و یادگیری به شیوة  صحیحی قضاوت، تصمیم گیری و ارزشیابی کند.

ضرورتواهمیتپرورشتفکرانتقادی

تفکر انتقادی سبب می شود که فرد از مدارک و شواهد موجود بالاترین درک را داشته باشد و درک کردن فرد را قادر می سازد تا نظرات و معانی را که در ورای هر چیز مهم وجود دارد،آشکارسازد.حتی در موقعیتهای روزمره تفکر انتقادی، تفاوت واقعی میان موفقیت و شکست در هر کار را به ما می نمایاند و به موفقیت یاری می رساند.  به طور کلی در زمینه ی ضرورت و اهمیت تفکر انتقادی به موارد زیر می توان اشاره کرد:

ü      تفکر انتقادی یکی از ابعاد اساسی وجود انسان است و پرورش آن سبب رشد آدمی می شود.

ü      تفکر انتقادی با ویژگیهای عقلانی انسان مانندکنجکاوی و ترقی طلبی منطبق است.

ü      به واسطه آن کاربردی کردن یادگیری بر اساس فعالیت خود یادگیرنده انجام می شود.

ü      متناسب با ویژگیهای عصر فرا صنعتی و تغییر و تحول فزاینده آن است.

ü      برگرفته از اهداف اساسی تعلیم و تربیت است.

برگرفته از مقاله واکاوی سواد رسانه ای و تفکر انتقادی، دومین همایش مدیریت و فرهنگ توسعه